Zwijndrecht pagina 2/3

Joop Haring maakt ruimtelijke beelden in uiteenlopende materialen als brons, keramiek en kunststof. Zijn werkwijze start altijd vanuit een concept, waarbij de natuur vaak zijn inspiratiebron is. Organische groei, structuur en (rang)orde zijn kernwoorden die in zijn werk veelvuldig terugkeren. De laatste jaren heeft zijn werk een ontwikkeling doorgemaakt die nauw verband houdt met zijn reizen naar en (vaak) langdurige verblijven in China en India. Zijn Chinese Table Project (2006) is een voorbeeld van beïnvloeding door een andere cultuur. Het Lingam Project (2008) is ontstaan en opgestart in Zuid-India en later in Nederland afgemaakt. Het laat een torenachtige serie zien waarin de Lingam (de fallus als vruchtbaarheidssymbool) centraal staat. De organische architecturale vormen laten de Lingam als een voelbare trofee op de keramische onderbouw existeren. Eerder inspireerden cactusplanten in Arizona hem tot het maken van de twee beelden in Zwijndrecht: Zonder titel (2000) en Bishop (2002). De stekelige structuur, het ritme en de groeiwijze van deze woestijnplanten zijn verwerkt in de beelden.

Met zijn vroegste werk sloot Ewerdt Hilgemann in de jaren zestig aan bij de constructivistische en constructieve traditie in de beeldende kunst. Hij werkte in reeksen met als basis geometrische verdeling en wiskundige ordening en ontwikkelde zowel reliëfs als ruimtelijke objecten. Begin jaren tachtig treedt een radicale verandering op in zijn werk. Sindsdien neemt de zwerfkei een belangrijke plaats in zijn oeuvre in. Deze keien worden door minimale ingrepen (in twee, drie of meer delen zagen) getransformeerd tot cultuurobjecten, waarin de oeroude buitenkant tegenover de glad gepolijste binnenkant wordt geplaatst. Vanaf het midden van de jaren tachtig wordt het mechanisme van de implosie toegepast. Uit een ruimtelijke holle vorm (kubus, piramide, kolom) wordt de lucht gepompt (of met behulp van water leeggezogen), zodat een ogenschijnlijk toevallig gevormde gestalte het resultaat is. De factor toeval is in dit geheel slechts een onderdeel, want de afmetingen van de sculptuur bepalen de uiteindelijke vorm via wetmatigheden in de verhouding van materiaal en volume. Deze implosies worden uitgevoerd in roestvrijstaal en kunnen zowel binnen als buiten geplaatst worden. De functies van machines en apparaten, de rol van het materiaal en hoe dit het licht reflecteert en de mechanica van druk en spanning zijn factoren die belangrijk zijn voor het scheppingsproces. Het gaat de kunstenaar uiteindelijk om het resultaat, om de expressieve kracht van iedere sculptuur. Door meerdere aan elkaar verwante / op elkaar gelijkende geïmplodeerde lichamen bij elkaar te plaatsen ontstaat een reeks van sculpturen. Tot de meest recente werken behoren sculpturen die zijn opgebouwd uit meerdere boven elkaar geplaatste en geïmplodeerde ruimten en beelden waarin een deel (of delen) is geïmplodeerd en een andere deel (of delen) niet. Hilgemann beschouwt de natuur, die hem haar wetten en mechanismen ter beschikking stelt, als een door hem ingeschakelde mede-scheppende kracht.

Gerard Höweler maakt stenen beelden waarin het schijnbaar ontoegankelijke en keiharde graniet tot vorm wordt. Subtiele ingrepen in die harde steen worden tot gedichten in materie. Hard en zacht, glad en ruw, open en gesloten vormen maken van amorfe stenen nieuwe werelden. Het beeld Doordringend (2003) stelt je als beschouwer voor een raadsel, twee totaal verschillende harde stenen (graniet en zwerfkei) lijken in elkaar over te vloeien tot een krachtig beeld. “Kunststoffen vergen andere technieken dan de traditionele, ambachtelijke beeldhouwersmaterialen en maken snellere productie mogelijk. In de natuur gaat alles veel langzamer. Beelden in steen passen daar wonderwel bij. Zij worden met liefde, geduld en vakmanschap gemaakt en door hun massa en onbeweeglijkheid stralen zij rust uit en nodigen uit tot bezinning. Gebruikmakend van nieuwe bewerkingstechnieken gecombineerd met oud vakmanschap probeer ik de tegenstelling natuur en cultuur, tussen toeval en berekening, in een zo duidelijk mogelijk contrast vorm te geven.” (Gerard Höweler in catalogus Vaders en zonen, Beeldhouwers kiezen Beeldhouwers. Museum Beelden aan Zee, 2010).

Werk van Gerard Höweler is onder andere te zien aan de Beeldenboulevard in Papendrecht

Venelin Ivanov is een beeldhouwer voor wie de keuze van het materiaal en de techniek een grote rol speelt. Staal en brons zijn voor Venelin Ivanov de materialen die hij het meest gebruikt. Hij snijdt grote vormen in stukken, last ze aan elkaar, vernietigt , verandert en modelleert deze en werkt uiteindelijk het geheel af met oog voor details. Elementen uit het dagelijks leven zijn soms aanleiding voor een werk, waarin hij veel organische vormen gebruikt en zijn aandacht voor het materiaal combineert met zijn fascinatie voor ruimte. In het stalen beeld “Nice to meet you” dat in 1999 ontstond tijdens de manifestatie “Black Sea North Sea”, combineert hij een liggend en een staand element die lijken te zijn afgeleid van het blad van de Ginko Biloba. Als beeldhouwer is Ivanov geïnteresseerd in de plastische, ruimtelijke vorm, waarbij vanuit het centrum alle lijnen lopen en elk blad verschillend is.

Menashe Kadishman werkte tussen 1950 en 1953 als herder in een kibboets. Van 1959 tot 1972 woonde en werkte hij in Londen. Zijn beelden in de jaren zestig waren minimalistisch van aard en waren ontworpen om de zwaartekracht uit te dagen. Door zowel glas als metaal toe te passen leek het alsof het metaal zweefde. Hoewel hij is opgeleid tot beeldhouwer, is Kadishman een kunstenaar wiens artistieke expressie zich niet beperkt tot één medium. Hij heeft altijd zijn grillige impulsen gevolgd, met uiteenlopende materialen gewerkt, zich van een abstractgeometrische vormentaal ontwikkeld naar een meer organische beeldtaal waarbij niet alleen zijn relatie met de natuur tot uitdrukking kwam, maar vooral zijn liefde voor het leven. Zijn werk wordt voor een deel bepaald door zijn afkomst, maar in dat werk probeert hij een universeel gevoel op te roepen.

Egidius Knops construeert dynamische, monumentale constellaties, waarin de lijn een dominante rol speelt. De restruimte tussen de afzonderlijke elementen bepaalt voor een belangrijk deel de visuele beleving van het beeld. De open composities manifesteren zich als ruimtelijke tekeningen, als abstracte bakens die duidelijk aanwezig zijn. Hoewel geometrische elementen de basis vormen voor zijn staalconstructies is er nauwelijks sprake van geometrische abstractie. De contouren van een motief uit de werkelijkheid zijn aanwijsbaar, maar zijn in de gerealiseerde werken steeds ver weg van de oorspronkelijke realiteit. In het beeld Oreon (1991) wordt een balkenprofiel doorsneden door een gespleten cirkelvorm. Alsof een sterrengroep gekruist wordt door een onbekende Melkweg.

Het oeuvre van Yvonne Kracht is veelzijdig en bestaat uit twee- en driedimensionaal werk. Bindende factor in al haar werk is de fascinatie voor het platte vlak, de ruimte en de tijd en de relatie tussen het twee- en driedimensionale. Na een beginperiode waarin het emotionele aspect een dominante positie innam, is haar ontwikkeling in te delen in periodes die verlopen van het zoeken naar abstractie via experiment en orde naar de eenvoud en ruimtelijkheid van de concrete, systematische en constructieve kunst tot een meer expressieve, intuïtieve beeldtaal met een bijna abstract-expressionistische verschijningsvormen. Vanuit de vormentaal van de geometrische abstractie onderzocht ze jarenlang de mogelijkheden met de klassieke basisvormen vierkant, driehoek en cirkel. De kwaliteit in het werk van Kracht wordt bepaald door het evenwicht in het spanningsveld tussen de ratio enerzijds en de emotie en intuïtie anderzijds. (Bewerking tekst Riet van der Linden)

Jane Leeuwenburgh is geschoold en bedreven in alle beeldhouwtechnieken van sculptuur (afhaaltechniek door kappen, houwen en beitelen) en plastiek (opbouwtechniek door modelleren in klei of was) tot het brons (giettechniek) en de constructietechnieken ( timmeren, smeden en lassen). Bekend en geliefd is Leeuwenburgh door haar abstract geometrische ruimtelijke objecten en wandreliëfs, die een zo onpersoonlijk mogelijk karakter hebben en uitblinken door eenvoud en zuiverheid van vorm en verhouding. Door vormen terug te brengen tot geometrische elementen en deze in steeds wisselende onderlinge samenhang te ordenen, vertaalt Jane het universum met gebruikmaking van elementaire meetkunde, minimale middelen en primaire kleuren en met een feilloos oog voor vorm en verhouding. Kleur is voor Jane ondergeschikt aan vorm en lijn. De keuze voor krachtige, heldere onversneden kleuren is dan ook rationeel en wordt alleen toegepast als de essentie van het werk erdoor wordt versterkt. Jane toont zich een meester in “minimal art”. Door vernuftig bedachte composities, gevarieerde ritmische structuren, technische veelzijdigheid en onverwacht materiaalgebruik weet Jane steeds opnieuw verrassing en spanning in haar werk te leggen. In 2006 ontving zij de Cultuur-en Publieksprijs van de Hoekschewaard.

De motivatie achter het werk van Cyril Lixenberg is zijn behoefte aan reductie, verheldering en orde. Vanuit een expressionistische schilderkunst ontstond geleidelijk een geometrische vormentaal die de basisvormen cirkel, driehoek en vierkant combineert met subjectieve ingrepen. Hij speelt zijn eigen spel met de geometrie, waarbij vlakke platen worden geknikt, gebogen, opengesneden of in elkaar geschoven. De tegenstelling vorm-tegenvorm, positiefnegatief en de omkeerbaarheid daarvan, zijn kenmerkend binnen zijn sculpturen, die geen massa hebben, maar hun ruimtelijkheid ontlenen aan manipulatie (knikken, buigen, snijden). De beelden werken als een kader voor de omgeving en zorgen ervoor dat het omringende decor deel gaat uitmaken van die beelden. Het werk bestaat vaak uit twee tegengestelde vormen waarin de buitenkant van de ene vorm de binnenkant is van de andere en andersom. De delen passen als een puzzel in elkaar en vormen samen een eenheid.

Het werk van Niels Lous heeft een sterke verwantschap met de architectonische vormgevingsprincipes van het Bauhaus en De Stijl. Hij ontwikkelde echter een geheel eigen stijl waarin nog slechts de sporen van die verwantschap zijn waar te nemen. Aanvankelijk lag de nadruk in zijn beelden op vorm en materiaal, later deed een filosofisch aspect zijn intrede. Zijn abstracte constructies laten vaak een systematische herhaling van identieke elementen zien en vertonen een perfectie die de helderheid van het concept onderstreept. In het werk Elementaire richtingen (1989) worden horizontale en verticale elementen haaks op elkaar geplaatst. De roestvrijstalen kokerprofielen komen op een ingenieus knooppunt bij elkaar. Het heldere staal brengt een versmelting met de omgeving tot stand, definieert de locatie en levert een mooie ruimtebeleving op.

Werk van Nieks Lous is onder andere te zien op de Beeldenboulevard in Papendrecht.

Geometrie en primaire kleuren liggen aan de basis van het werk van Marus van der Made. De grootste inspiratiebron vindt hij in de architectuur. Het bouwen, construeren en samenvoegen van elementen zijn principes die bij uitstek in die architectuur voorkomen en die zijn af te lezen in het ruimtelijke werk. Soms lijken de beelden uitsneden uit een groter geheel, details uit een zich uitdijend universum, een wereld die je in gedachten kunt doortrekken en uitbreiden zo ver en zo lang je maar wilt. De ogenschijnlijke eenvoud is bedrieglijk, want de ronde curves en rechte lijnen zijn doordacht en met uiterste precisie tot stand gekomen. In de verschijningsvorm is een beeld helder en eenvoudig van vorm, de onderliggende constructie is complex en ingewikkeld. Daarbij is de betekenis van licht en schaduw actief aanwezig, omdat die zorgen voor de beweeglijkheid, de verandering en de verbeelding die de concrete vorm uit de omsluiting van haar statische toestand tillen.

Herbert Nouwens is een echte beelddenker, een bouwer, een constructeur, Hoewel dat onmogelijk is, wekt Nouwens de indruk dat hij het staal met zijn handen kneedt alsof het klei is. Hij werkt heel concreet, maar ook expressief en intuïtief. Vaak kiest hij voor hergebruik van oude metalen elementen. Zijn Vier Constructies voor een plek (1994), zijn geen toevallige stukken roest zoals een oppervlakkig kijkende voorbijganger weleens roept, maar heel bewust gekozen gevonden stukken staal die op deze plek langs de rivier, met zijn boten, scheepsbouw en scheepssloperijen op hun plaats vallen. De vier beelden lijken lappen stof die schijnbaar achteloos op hun plaats vallen. De vier beelden lijken lappen stof die schijnbaar achteloos op een constructie zijn gedrapeerd, maar zijn stalen scheepsplaten, zo geplooid door de enorme kracht van een incident.